Koehandel

Was dat even schrikken, omstreeks pakjesavond, voor 

de salonactivisten met hun eisen ten aanzien van het slavernijverleden. Dachten ze eindelijk de verantwoordelijke en medeschuldige autoriteiten in de houdgreep te hebben, gooit plotseling de een of andere figuur bij de NPO roet in het eten met een heel ander verhaal. 

Dat ze in Indonesië helemaal niet zaten te wachten op zulke excuses. Zowel de traditionele als de nieuwe machthebbers, uit Europa, hadden er slaven op nagehouden en denk maar niet dat de een voor de ander onderdeed. Nederlands-Indië telde veel meer slaven dan de plantagehouders in de West, maar wat schiet je daar nu nog mee op? 

Het was een klap in het gezicht. Als aantasting van een specifiek discours over slavernij, dat met de identiteitspolitiek de wind in de zeilen had gekregen en oude raciale tegenstellingen had aangewakkerd. Een discours naar Noord-Amerikaans model, doordrenkt van de trans-Atlantische slavenhandel als maat der dingen en bij uitstek getekend door de emancipatie van Afro-Amerikanen sinds de Amerikaanse Burgeroorlog. Vandaar dat het woord slavernijverleden Surinamers en Antillianen anders in de oren klinkt dan Indonesiërs, Papoea’s, kortom bevolkingsgroepen in Azië. 

De eis van excuses voor Het slavernijverleden hangt nauw samen met de nasleep van het dekolonisatieproces, dat in het midden van de afgelopen eeuw zijn beslag kreeg en waarin de kaarten tussen Europa en de rest van de wereld opnieuw werden geschud. De magie van ‘onafhankelijheid’ raakte al voor het – destijds zo genoemde – einde van de Koude Oorlog uitgewerkt. OntgoocheIing kwam ervoor in de plaats en die stimuleerde de behoefte aan andere manieren om vooruit te komen in de huidige supersnel veranderende wereld. Geen wonder dat aan die eis van meet af financiële voorwaarden werden gekoppeld, in vage bewoordingen zoals de noodzaak van herstelbetalingen. 

In het geval van Nederland vond dat niet zo zeer weerklank in de voormalige koloniën zelf als wel in de diaspora aan de Noordzee. Met name in de brede kring van Afro-Surinamers, voor wie historisch gezien nu eenmaal de hoofdrol was weggelegd in alles wat met slavernij te maken heeft. Wat dat betreft weerspiegelt de diaspora ook de scheidslijnen in de achtergelaten Surinaamse samenleving. Zowel de affiniteit met wat zich van dag tot dag in Suriname afspeelt verschilt enorm tussen en binnen de groepen als de eigen frustratie en neiging  zich tegen ‘Nederland’ af te zetten. 

De afgelopen jaren is het snel gegaan met de gevoelens en uitingen van onvrede van Nederlanders die zich de figuurlijke vlag toe-eigenen van Afrika ten zuiden van de Sahara. En met de steun die betrokkenen ondervonden vanuit de rest van de bevolking. 

Denk aan de kleine groep die met verve de vermoorde onschuld speelde en het traditionele sinterklaasfeest op de korrel nam. Het gidsland van weleer dat voor schut werd gezet als racistisch. Amsterdam als eerste bastion van de black-lives-matterbeweging in Europa, op die mooie pinksterdag toen de burgemeester een oogje dicht kneep. De toelating tot het publieke bestel van een omroepvereniging met het z-woord als naam, niettegenstaande artikel 1 van de grondwet. De coronacrisis heeft de pret niet kunnen drukken, integendeel. Die ontpopte zich als de ideale aanloop voor de sprong naar Den Haag.

In glimmende auto’s arriveerden ze bij het Catshuis voor hun finest hour. Mensen van wie niemand ooit had gehoord, die haastig kwamen oogsten en het hete ijzer smeden. De decembermoorden van veertig jaar geleden waarvoor anderen tegelijkertijd in Suriname èn Nederland samenkwamen, konden hun gestolen worden. Er was werk aan de winkel en ze hadden een eisenpakket, simpel als het verlanglijstje van een kind voor zijn verjaardag. 

Dat je ook wel eens witte mensen van vlees en bloed wilt zien, kan ik me nog voorstellen. Dat je de kans van je leven wilt benutten, idem dito. Maar dat de regering van ons allen die dit jaar de ene crisis na de andere voor haar kiezen krijgt zich in allerlei bochten wringt om aan deze koehandel mee te werken, gaat mijn verstand te boven.