Theo Ruyter

Zonder vaste woon- of verblijfplaats!

Dat was in mijn beleving altijd iets geweest voor andere mensen, dus daar was ik totaal niet op voorbereid. Maar een paar maanden na aankomst op Schiphol moest ik eraan geloven en dacht ik aan Swiebertje, de tv-held uit de goedmoedige onderklasse van mijn jeugd. Vandaar dat ik mezelf op deze site voorstelde als landloper, eind december in Lauwerkrans.

Gezworven van hot naar haar, nagenoeg alle continenten gezien en in heel wat landen gewoond en gewerkt, maar altijd een adres gehad en ruimte gehuurd of gekocht waar ik gemak, houvast en status aan ontleende. Met één uitzondering, toen ik zelf na een meerjarig contact in Afrika (1985-1988) een onbepaalde periode  had vrij genomen voor een wereldreis. 

Dus legio veranderingen en verwikkelingen, maar het geheel was tamelijk planmatig en ik raakte er vooral aan gewend dat ik zelf de regie voerde. Zo dacht ik ook … Lees het volledige stuk

Het voelde als een schouderklopje, Judith Herzberg (88) die in een gesprek met Volkskrant Magazine te kennen gaf dat zij dankzij haar verbeeldingskracht al zestig jaar geleden had geschreven over de naald en de draad die elkaar na verloop van tijd niet meer zo gemakkelijk kunnen vinden.  

Ze was geen vreemde voor me en ik had al ergens opgevangen dat   na lange tijd weer een nieuwe bundel van haar was verschenen. Maar dat ze ‘al bijna 25 jaar mijn lievelingsdichter’ was, kon ik de redactiechef van het het blad beslist niet nazeggen. Des te verrassender was de interesse die ik blijkbaar met haar deelde.

Het begon met een kledingstuk, waarvan ik me door een aaneenschakeling van tropenjaren nauwelijks meer kon voorstellen dat het ooit een vast onderdeel van mijn garderobe was geweest. Een pyjama. Toen ik inzag dat ik maatregelen zou moeten nemen om de winter in dit land … Lees het volledige stuk

Het zal weinigen zijn opgevallen, want de krant (NRC) had er veel doekjes om gewonden. Alsof ze zich eigenlijk diep schaamden en lang hadden geaarzeld om ermee voor de dag te komen. Maar het stond er wel degelijk, in het Vooraan van  de kersteditie naast de lofprijzing van een columnist over premier Rutte: 

in Nederland is nooit fundamenteel wetenschappelijk onderzoek gedaan naar directe verbanden tussen het slavernijverleden en hedendaagse ongelijkheid en racisme. 

Niet dat de twee auteurs van het openingsartikel Hoe de slavernij doorwerkt in het heden zelf die ontdekking hadden gedaan in het kader van gedegen journalistiek onderzoek, zoals het een kwaliteitskrant betaamt. Nee, het was een vaststelling van gezaghebbende zijde, te weten een emeritus hoogleraar van de Erasmus Universiteit met als leerstoel Caribische geschiedenis. 

Me dunkt een opvatting met veel nieuwswaarde, gehoord de recente officiële excuses voor het slavernijverleden waarin de premier – zoals de twee verslaggevers … Lees het volledige stuk

Hoe krampachtiger de obligate pogingen om op het eind van het jaar onder toezicht van een oude witte man – over racisme gesproken – het leven op aarde te vieren, des te meer dringt de dood zich op als persoonlijke panacee en lauwerkrans voor doorstane ellende.

In dat opzicht was ik dit jaar spekkoper, want uitgerekend op de vooravond van kerst ging voor mij, landloper, wéér een woning  open en werd ik onthaald als de verloren zoon wie het aan niets zou ontbreken. Voor het eerst in een half jaar kon ik me ergens thuis voelen.

Langzaam en zorgvuldig pakte ik mezelf uit met mijn vijf bagages, nam ik lege ruimtes in gebruik, zocht ik de temperatuur die mijn wintertenen zou helen en maakte ik onderscheid tussen wat wel en wat niet van pas kwam. De wereld achter de dubbele beglazing trok zich terug in een zwijgend decor, binnen werden … Lees het volledige stuk

Was dat even schrikken, omstreeks pakjesavond, voor 

de salonactivisten met hun eisen ten aanzien van het slavernijverleden. Dachten ze eindelijk de verantwoordelijke en medeschuldige autoriteiten in de houdgreep te hebben, gooit plotseling de een of andere figuur bij de NPO roet in het eten met een heel ander verhaal. 

Dat ze in Indonesië helemaal niet zaten te wachten op zulke excuses. Zowel de traditionele als de nieuwe machthebbers, uit Europa, hadden er slaven op nagehouden en denk maar niet dat de een voor de ander onderdeed. Nederlands-Indië telde veel meer slaven dan de plantagehouders in de West, maar wat schiet je daar nu nog mee op? 

Het was een klap in het gezicht. Als aantasting van een specifiek discours over slavernij, dat met de identiteitspolitiek de wind in de zeilen had gekregen en oude raciale tegenstellingen had aangewakkerd. Een discours naar Noord-Amerikaans model, doordrenkt van de trans-Atlantische slavenhandel als maat … Lees het volledige stuk

“Het volgende station is Alkmaar. Het eerste gedeelte van deze trein zal…”

Ik zit op een klapstoel, in de lege ruimte tussen de buitendeuren. Gezien de korte tijdsduur van mijn reis was het niet de moeite waard een plaatsje te zoeken in een coupé. 

Met mijn hoofd naar achteren, ogen dicht, laat ik de zinnen van de conducteur tot me doordringen. Hoewel   de kans minimaal is dat hij me iets nieuws te vertellen heeft. De splitsing van de trein kan me in ieder geval niet boeien. 

Maar de stem van de man des te meer. Hij heeft er zin in, zoals de laag staande herfstzon die het hele treinstel in vuur en vlam zet. Iemand die nooit met het verkeerde been uit bed stapt en bij machte is de grootste oorwurm een hart onder de riem te steken.

Terwijl hij ook nog een Engelstalige versie van zijn  boodschap ten … Lees het volledige stuk

Als ik u was, zou ik gezien uw leeftijd niet nóg een paar maanden met deze klachten blijven rondlopen. Aldus de huisarts in het Noordhollandse dorp waar ik een paar weken geleden was neergestreken, met de laatste etappe  van mijn verhuizing van Bonaire naar Spanje in zicht. 

Ik wist direct dat ik deze uitspraak niet naast me neer mocht leggen. Al ontaardde mijn oponthoud in (Europees) Nederland dan helemáál van een lichtvoetig intermezzo in een minisoap van onbepaalde duur, waar de wet van Murphy hoogtij viert en vooralsnog geen peil te trekken is op een ontknoping.  

Mijn planning was, denk ik, niet eens zo slecht: eerst – begin mei – nog een oogoperatie op Aruba waar ik een paar jaar tegenaan had gehikt als wellicht zinvol maar geen bittere noodzaak, vervolgens zou ik me daarvan herstellen, de huur opzeggen, mijn inboedel toevertrouwen aan een verhuizer met zeebenen en, eenmaal … Lees het volledige stuk